Ali Tufan KOÇ

Kulakları Time dergisi tarafından 20’nci ve 21’inci yüzyılın en büyük kültürel simgelerinden biri ilan edilmiş bir ikon o. Mickey Mouse’un geçen haftaki 90’ıncı yaş kutlamalarını doğum yeri Los Angeles’ta izledik, günün anlam ve önemi şerefine Disney’in girişi sınırlı tuttuğu arşiv odalarını arşınladık.

Mickey Mouse figürü, çocuklukla beraber otomatik olarak gelen, genetik hafızaya işlenmiş bir kod gibi. Disney’in, sinema tarihinde altında imzası bulunan tüm prodüksiyonlara ait orijinal çizim, kayıt ve karakter maketlerinin muhafaza edildiği arşiv binasıysa haliyle dünyanın çocukluk hafızası. Bu binanın kasalarında, kütüphanesinde, çizim odalarında gezinirken hangi döneme, kültüre ve ikona rastlayacağınızı kestirmek zor. Warhol’dan Kennedy’ye, Ortadoğu çöllerinden Alaska’ya, uzay çağından Mısırlılara uzanan bir tur bu. İşte kasadan çıkanlar...

İlk ‘lisanslı ürün’ün hikâyesi
Bugün her birinin satışı ve lisans değeri milyonlarca doları bulan ürünlerin ortaya çıkış hikâyeleri çok ‘insani’. Misal: 1929 sonlarında, Mickey Mouse hayranı bir adam, Walt Disney’i kaldığı otelin lobisinde yakalıyor. Üzerinde Mickey’nin olduğu kalem kutuları üretmek için Disney’den izin istiyor ve karşılığında, bu hakkı satın almak için 300 dolar ödemeyi talep ediyor. Paraya ihtiyacı olan Disney, tereddüt etmeden kabul ediyor ve böylece tarihteki ilk lisanslı ürün anlaşması yapılmış oluyor. Tarihteki en ünlü Mickey ürünlerinden biri ise 1933’te Ingersoll’un piyasaya sürdüğü Mickey’nin kollarının akreple yelkovanı gösterdiği kol saatleri.

Donald Duck’la Kapalıçarşı’da esnaflık

Disney Channel’da yayımlanan ‘Mickey Kısaları’ kapsamında 2016’da ‘İstanbul’ özel bölümü de çekilmiş. Kapalıçarşı’da geçen bu bölüm, aynı zamanda Disney’in Türkiye’yi konu alan ilk çizgi filmi. Disney Channel Türkiye’nin YouTube kanalından izleyebileceğiniz bölümde, çarşı esnafından bıyıklı Donald Duck nazar boncuğu, Mickey Mouse ise elleriyle hazırladığı Türk lokumlarını satma derdinde.

Türk işi ‘Miki Maus’
Arşiv binalarında, duvarlarında, kütüphanelerinde Mickey Mouse ve tayfasının ayak bastığı her ülkeye ayrılmış özel bir bölüm var. Türkiye’de ilk ortaya çıkışı lisanslı yayıncılık tarafında 1930’lu yıllara denk düşüyor. Amerikan çıkışlı bir kültür ikonuyla tanışan Avrupa ülkeleri arasında İngiltere, İtalya, Almanya gibi ülkelerden hemen sonra gelmesi, dönemin Türkiye’sine dair küçük bir ipucu. Her ülke, kendi dilinde, herkesin kolaylıkla söyleyebileceği bir isim yaratıyor. Türkiye’deki ilk ismi ‘Miki Maus’ oluyor, 80’li yıllarda ise ‘Mickey Mouse’ olarak devam ediyor. Sessiz, kısa çizgi filmlerinin Türkiye’de hem televizyonlarda hem de sinemaların film öncesi kuşağında gösterilmesine 1970’lerde başlanmış. Minnie, Goofy, Donald ve Pluto’yla birlikte yaptığı ilk ‘resmi’ Türkiye ziyaretinin tarihiyse 23 Nisan 1999.

Walt Disney’den popülerlik ve kalıcılığa dair üç formül

Walt Disney’in 1928’de, henüz 26 yaşında kalemi titrek bir çizerken, iş bulma umuduyla New York’tan Kaliforniya’ya doğru çıktığı tren yolculuğunda, kendine yol arkadaşı olsun diye karaladığı minik fare karikatürü, bugün dünya üzerinde en bilindik siluet olma özelliğine sahip. Kütüphanesini karıştırırken, yıllar içinde popülerliğini nasıl milyonlara katladığına ve her dönemin ‘faresi’ olabildiğine dair bir makaleye denk geliyorum. Disney, kalıcılık sırrını şöyle açıklıyor:
İnsanlara içlerindeki iyimserliği ve umudu hatırlatacak bir şey yap.
Tüm derdini ve hayallerini her zaman, anlatabileceğin en basit formda aktarmayı dene. Emin ol, her cümlenin ve her çizimin daha basiti vardır. Ne kadar basit, o kadar kalıcı.
Ne yaparsan yap, çocuklardan bir şey kapmaya bak.

Onun 90 yaşını moda dünyası da kutluyor. ‘Chaos’ dergisinin kapak kızı Gigi Hadid ve ikonik top model Kate Moss, çeşitli çekimlerle Mickey’ye hayranlıklarını belirten isimlerden...

SON YILLARA DAMGA VURAN 7 ÇİZGİ DİZİ